Cumhuriyet’in Tınısı: Musiki Muallim Mektebi

Günümüzde Ankara Devlet Konservatuvarı olarak bilinen Musiki Muallim Mektebi 1924 yılında, orta dereceli okullara müzik öğretmeni yetiştirmek üzere müzik ve sahne sanatlarının geliştirilmesine önem veren Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ile kurulmuştur.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Konservatuvarının temellerini oluşturan bu okul Ankara’nın Cebeci Semti’nde Şakir Ağa isimli bir kişinin üç kerpiç evden oluşan otelinde bugün Milli Eğitim Bakanlığı olarak bilinen Maarif Vekâleti’ ne bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.

Müzik Öğretmen Okulu’na gösterilen ilginin artması ve okulun fiziki koşullarının bu artışa cevap verememesi nedeni ile bu binanın yıkılarak, yerine yeni bir binanın yaptırılması kararlaştırılmıştır. 1928-1929 yıllarında ise Mimar Ernest Arnold Egli tarafından projelendirilen yeni Musiki Muallim Mektebi binasının yapımı tamamlanmıştır.

Başvuru Mektupları

Sedat Sonat’ın Tiyatro ve Müzik Akademisi’nin opera kısmına girmek için yaptığı başvuru

Şevki Hasırcı’nın Tiyatro Mektebine girebilmek için yazdığı başvuru mektubu

Saadet’in Musiki Öğretmen Okuluna girebilmek için yazdığı başvuru mektubu

Türkiye’de farklı türlerde müzik ihtiyacının karşılanması için her alanı kapsayacak yeni bir müessese kurulması amaçlanmıştır. Hedefler doğrultusunda ünlü besteci Prof. Paul Hindemith 1935-1937 yılları arasında Türkiye’de incelemeler yapmış ve bu incelemeler sonucunda kurulacak müessesede; müzik öğretmeni yetiştiren bir okul, serbest müzik eğitimi verilen bir okul ve bir tiyatro okulunun yer alması kararlaştırılmıştır.

Musiki Muallim Mektebi’nde arp çalan öğrenciler

Musiki Muallim Mektebi öğrencileri bir derste

Müzik sınıflarının idaresi Alman besteci Paul Hindemith’e verilmiştir.

Devlet Tiyatrosu’na girmek isteyen Remzi Ayhan’a ait fotoğraf

Musiki Muallim Mektebi’ne girmek isteyen Seniha’ya ait fotoğraf

Temsil sınıflarının idaresi Alman tiyatro oyuncusu Carl Ebert’e verilmiştir.

Musiki Muallim Mektebi’nin öğretmen yetiştiren kısmı, 1938-39 ders yılından itibaren Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü’ne aktarılmış ve Gazi Orta Öğretmen ve Terbiye Enstitüsü Müzik Şubesi adını almıştır.

Müzik ve temsil (tiyatro, opera, bale) bölümlerinden oluşan Konservatuvar, orta ve yüksek olmak üzere iki tahsil derecesinde eğitim vermiştir. 1948 yılında İstanbul’da kurulan Yeşilköy Bale Okulu’nun 1950 yılında Ankara Devlet Konservatuvarının Bale bölümü olarak eğitim vermeye başlaması ile Konservatuvar gelişmiş ve 1980’li yıllara kadar eğitime devam etmiştir. Konservatuvar 1982 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ne aktarılmıştır. Hala Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı olarak varlığını korumaktadır.

Koç Üniversitesi VEKAM dijital koleksiyonlarından biri olan Ankara Devlet Konservatuvarı (Musiki Muallim Mektebi) Koleksiyonun büyük çoğunluğunu 1934-1956 yılları arası öğrenci başvuruları oluşturmaktadır. Ses, tiyatro, opera gibi şubelere katılmak isteyen öğrenciler ile müzik öğretmeni olmak isteyen öğrencilerin kendilerini ifade ettikleri bu koleksiyonda yer alan mektuplar, yazışmalar, fotoğraflar ve belgeler ülkenin sosyo-ekonomik durumunu yansıtıyor olmasının yanı sıra 1925-1956 yılları arası eğitim sürecinin yansıtılmasında da önemli bir rol oynamaktadır. Ankara Devlet Konservatuvarı (Musiki Muallim Mektebi) Koleksiyonu dijitalleştirme çalışmaları devam eden bir koleksiyon olup her geçen gün yeni materyaller eklenerek geliştirilmeye devam edilmektedir.

Öğrenci Başvurularından Örnekler;

Tevfik Efendi oğlu Sami Efendi’nin namzetlik fişi

Kaynakça

1. Gökyay, O. Ş. (1941). Ankara Devlet Konservatuvarı Tarihçesi. Koç Üniversitesi VEKAM.
2. Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı. (t.y.). Musiki Muallim Mektebi. http://www.konser.hacettepe.edu.tr/sayfa/hakkinda/tarihce
3. Halıcı, Ş. (2009). Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kuruluşu: Prof. Carl Ebert’in raporları. Koç Üniversitesi VEKAM.
4. Musiki Muallim Mektebi, Maarif Vekaleti, Gazi Eğitim Enstitüsü, fotoğrafları. Koç Üniversitesi VEKAM Arşivi.
5. Milli Eğitim Bakanlığı. (t.y.). Ankara Devlet Konservatuvarı. http://www.meb.gov.tr/meb/hasanali/egitimekatkilari/devlet_konservatuvar.htm
6. Kaynar, H. (2013). Artisliğe fazla hevesim vardır…”: Musikî Muallim Mektebi’nin Evrak-ı Metruke’sinde saklı kalanlar”. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2): 56-78. https://www.journalagent.com/jas/pdfs/JAS_1_2_56_78.pdf
7. Oktay, E. (2013). Atatürk müzik devriminin simge kurumu Ankara Devlet Konservatuvarı. Koç Üniversitesi VEKAM.